اگر بخواهم تنها يک نکته را براي رفتارهايمان مورد توجه قرار دهم، خواهم گفت: خوب است کمتر حرف بزنيم و کمتر قضاوت کنيم. به نظر مي رسد ميانگين ايراني ها تقريبا در مورد همه چيز و همه کس اظهارنظر مي کنند؛ بعضا با قاطعيت.

عبارات «من نمي دانم»، «من اطلاع ندارم»، «من به اندازه کافي اطلاع ندارم»، «من مطمئن نيستم»، «من بايد سوال کنم»، «من بايد فکر کنم»، «من شک دارم»، «من در اين باره مطالعه نکرده ام»، «من اين شخص را فقط يک بار ديده ام و نمي توانم در مورد او قضاوت کنم»، «من در مورد اين فرد اطلاعات کافي ندارم»، «اجازه دهيد من در اين رابطه سکوت کنم»، «فردا پس از مطمئن شدن به شما خبر مي دهم»، «هنوز اين مساله براي من پخته و سنجيده نيست» و مشابه اين عبارات در ادبيات عمومي ما، بسيار ضعيف است. تصور کنيد اگر بسياري از ما اين گونه با هم تعامل کنيم، چقدر کار قوه قضائيه کم مي شود. چقدر زندگي ما اخلاقي تر مي شود و از منظر توسعه يافتگي چقدر جامعه تخصصي تر مي شود. چه سکوتي برقرار مي شود! و همه به خود و مثبت و منفي برنامه هاي خود مي پردازند و کمتر سراغ سر در آوردن از کارهاي ديگران مي روند؛ غيبت کم مي شود و تهمت و توهين به حداقل مي رسد

حضرت علي (ع) مي فرمايند: مومن کسي است که با مردم تعامل کند تا دانا شود، سکوت کند تا سالم بماند و بپرسد تا بفهمد. يک دليل اين که توليد ناخالص داخلي آلمان بيش از دو برابر جمع توليد ناخالص داخلي 55 کشور مسلمان است، اين به خاطر تمرکز مردم به کار و فعاليت و کوشش هاي فردي است.

اتفاقا چون بسياري از ما براي خود کم وقت مي گذاريم و خود را کشف نمي کنيم، به بيرون از خودمان و توجه ديگران نيازمند مي شويم. به همين دليل، نمايش دادن در ميان ما بسيار جاري و قدرتمند است، چون در مورد خود نمي توانيم پنجاه صفحه بنويسيم، از انتقاد حتي انتقادي ملايم، خشمگين مي شويم، چون احساسي بار مي آييم و بنابر اين ضعيف هستيم، اعتماد به نفسمان کم است

ارزش هر انسان مساوي با مقدار زماني است که براي فکر، کشف خود و خلاقيت اختصاص مي دهد. سکوت فراوان بهترين فرآورده کم قضاوت کردن است. در اين مسير، محتاج کتاب خواندن، گفت و گو و مناظره هستيم. با آگاهي و دانش مي توان انسان بهتري بود و به همين دليل، نيازمند آموزش هستيم.