گسستگی حین تروما قویترین فاکتور ریسک ابتلای افراد به PTSD

علاوه بر آسیبهای جانی، جسمانی و مادی، حوادثی همچون زمین لرزه و سیل منجر به آسیب های روانشناختی گوناگونی در مناطق حادثه دیده می شود که ممکن است حتی پس از زمین لرزه ها وسیل های با شدت متوسط رخ دهد. این آسیبهای روانشناختی ناشی از اینگونه بحران ها ممکن است تا سالها باقی بماند و فرد و جامعه را تحت تاثیر قرار دهد. شایعترین پاسخ روانی به حوادث تروماتیک، اختلال استرس پس از آسیب (PTSD)، اختلال افسردگی و اضطراب است. PTSD یک اختلال روانی است که ممکن است پس از تجربه ی یک رویداد آسیب زا (تروما یا رویداد تروماتیک) پدیدار شود و علایم آن شامل افکار مزاحم، احساسات یا خواب های مرتبط با رویداد آسیب زا، پریشان شدن توسط یادآورهای رویداد تروماتیک، دوری از نشانه های مرتبط با تروما، و افزایش پاسخ ستیز و گریز است. در یک فراتحلیل که در برگیرنده ی 46 مطالعه بوده است، در 8/28 درصد بازماندگان زمین لرزه تشخیص PTSD داده شده است.

در حالی که ویژگی های شخصیتی افراد تا حدی می توانند شیوع  PTSD را تبیین کند، پریشانی روانشناختی (مثل گسستگی، بیش برانگیختگی و درماندگی) نیز در ایجاد بیشتر این اختلال نقش دارد. یافته های پژوهش های گوناگونی نشان داده است که پریشانی روانشناختی در زمان حوادثی همچون زمین لرزه یا بلافاصله پس از آن و احساس ترس و درماندگی در حین آن فاکتورهای مهمی در ظهور نشانه های PTSD هستند. علاوه بر این، مطالعات نشان داده اند که ابتلا به PTSD به میزان بالایی به عواملی همچون تهدید جان فرد، شدت رویارویی با بحران، مراقبتهای انجام شده و حمایت های دریافتی پس از حوادث، سابقه ی ترومای پیشین و آسیب روانی پیش از بحران بستگی دارد.

حالت گسستگی (تجزیه) اشاره به داشتن تجربه ی گسستگی و جدایی از محیط پیرامون، کالبد جسمانی، حالات هیجانی و روان خویشتن دارد. در انواع شدید، گسستگی ممکن است منجر به اختلالاتی در کارکردهای منسجم هشیاری، حافظه، هویت، هیجان و ادراک فرد تجربه کننده شود. شناخته شده ترین گونه ی اختلالات گسستگی، اختلال گسست هویت (نام پیشین: اختلال شخصیت چندگانه) است. نوعی از واکنش گسستگی که به طور خاص در حین رویداد آسیب زا (تروماتیک) یا بلافاصله پس از رویداد آسیب زا ظاهر می شود، گسستگی حین آسیب(dissociation peritraumatic) نامیده میشود. گسستگی حین آسیب شامل حالت هایی است که با کاهش آگاهی نسبت به پیرامون، اختلال در حافظه، ادراک تغییریافته، کرختی هیجانی، مسخ شخصیت و فراموشی همراه است. گسستگی حین آسیب نه تنها PTSD را پیش بینی می کند بلکه در پژوهشهای پیشین نشان داده شده است که قویترین پیشبینی کننده ی PTSD است. به نظر می رسد پدیده ی گسستگی که در حین حادثه ی آسیب زا تجربه میشود، ممکن است در رمزگذاری، پردازش و یکپارچه سازی حافظه ی مربوط به تروما اختلال ایجاد کند. این باعث چندپاره شدن حافظه و روایت رویداد آسیب زا در ذهن می شود که موجب پیدایش PTSD و سایر اختلالات گسستگی می شود.

بنابراین، یک سری از عوامل پیش از تروما، حین ترما و پس از تروما می توانند استرس پس از سانحه در ماه های پس از حادثه را پیش بینی کنند. گسستگی حین تروما قویترین فاکتور ریسک ابتلای افراد به PTSD در ماههای پس از حادثه است. این یافته با این ایده که گسستگی، و احتمالا همچنین ترس، در زمان وقوع یک رویداد تروماتیک در رمزگذاری، پردازش و یکپارچه سازی خاطراتتروماتیک اختلال ایجاد می کند و از این طریق احتمال بروز PTSD راافزایش میدهد، همخوان است.

با توجه به این نتایج، به کارگیری راهبردهای هدفمندتر برای سنجش اولیه ی بازماندگان در روزهای پس از حادثه، طبقه بندی و اولویت بندی افراد بر اساس ریسک آسیب روانی برای دریافت کمکها و مداخلات روانشناختی توصیه می شود. زنان، افرادی که سطوح بالاتر گسستگی حین آسیب را گزارش کرده اند و همچنین آنانی که بیشترین آسیب را از نظر تخریب خانه و دارایی ها متحمل شده اند و نیازمند کمکهای خوراک، پوشاک و سرپناه هستند بیشترین میزان آسیب پذیری نسبت به PTSD را دارند. از این رو این افراد میبایست از نظر دریافت مداخلات پزشکی، روانشناختی و کمکهای مادی و اسکان مناسبتر، در اولویت قرار گیرند.

@DrKhMohammadi